Στις 16 Δεκεμβρίου 2024, πραγματοποιήθηκε το 1ο Εργαστήριο Ενίσχυσης Ικανοτήτων στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου Έργου LIFE IP, Zero Waste Cyprus, με θεματική ενότητα τη λειτουργία του Δικτύου των πενήντα (50) Πράσινων Περιπτέρων (ΠΠ) και τη διαχείριση των συλλεγόμενων ανακυκλώσιμων υλικών.
Η εκδήλωση προσέλκυσε σημαντικό ενδιαφέρον, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Τμήματος Περιβάλλοντος, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των Αναπτυξιακών Εταιρειών και του Κυπριακού Επιμελητηρίου Βιομηχάνων Κύπρου (ΚΕΒΕ).
Μετά το καλωσόρισμα από την Δρ. Έφη Τριτοπούλου, Ερευνήτρια Α’ στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το εργαστήριο δομήθηκε σε δύο κύρια μέρη, υπό τον συντονισμό της. Στο πρώτο μέρος, η κα Ιωάννα Κωνσταντινίδου, Προϊστάμενη του Κλάδου Υλοποίησης Έργων Κυκλικής Οικονομίας του Τμήματος Περιβάλλοντος, παρουσίασε την υποδομή των Πράσινων Περιπτέρων (ΠΠ). Η παρουσίαση εστίασε στα σημεία χωροθέτησής τους, στο διαθέσιμο εξοπλισμό τους, στη λειτουργία τους, στα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς και στη σημαντική συμβολή τους στην επίτευξη των Εθνικών και Ευρωπαϊκών στόχων για την ανακύκλωση. Η παρουσίαση της ανέδειξε, παράλληλα, δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τη διασφάλιση της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στο σύστημα αυτό, καθώς και τις δυνατότητες δημιουργίας συνεργιών με άλλες υποδομές, με σκοπό την βελτιστοποίηση της μεταφοράς και συλλογής υλικών, τη μείωση του κόστους μεταφοράς και τον περιορισμό των εκπομπών CO2.
Στο πρώτο μέρος, εντάχθηκε και η διαδικτυακή παρέμβαση του κ. Νικόλα Κονδύλη, Προϊστάμενου Προϋπολογισμού, Διαχείρισης Δαπανών και Προμηθειών του Δήμου Νάξου, ο οποίος μοιράστηκε την εμπειρία του από την λειτουργία αντίστοιχων ΠΠ που εγκαταστάθηκαν στις τοπικές κοινότητες του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Κατά την παρουσίασή του, ο κ. Κονδύλης αναφέρθηκε στις προκλήσεις και στους τρόπους διαχείρισης τους, τονίζοντας ταυτόχρονα τη συμβολή αυτής της υποδομής στη διασφάλιση υψηλής καθαρότητας υλικών. Στη βάση της εμπειρίας του, υπογράμμισε ότι η αποτελεσματική λειτουργία των ΠΠ επιτυγχάνεται μέσω στοχευμένων δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, συστηματικής επικοινωνίας μεταξύ του εκάστοτε χειριστή και αρμόδιου φορέα ελέγχου και παρακολούθησης (Κοινοτάρχης), καθώς και μέσω του καθορισμού αποτελεσματικών λύσεων για την προσωρινή αποθήκευση των υλικών σε περιόδους αυξημένης συλλογής. Κλείνοντας, επισήμανε τη σημαντικότητα της εξασφάλισης ενός τελικού αποδέκτη για την επεξεργασία των ανακυκλώσιμων υλικών στην επιτυχή λειτουργία των ΠΠ.
Το δεύτερο μέρος του εργαστηρίου έλαβε χώρα με την παρουσίαση της κας Ιωάννας Κωνσταντινίδου, η οποία, αρχικά, ανέφερε τα βασικά στοιχεία ενός προτεινόμενου Μνημονίου Συναντίληψης μεταξύ του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης και των Αναπτυξιακών Εταιρειών, ενώ στη συνέχεια ανέλυσε τα δύο προτεινόμενα πλάνα που διαμορφώθηκαν ως λύσεις για τη διαχείριση των ανακυκλώσιμων υλικών υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα τον ρόλο και τις αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων φορέων. Το πλαίσιο διαχείρισης των ΠΠ περιλαμβάνει (α) τη λειτουργία, (β) τη συλλογή-μεταφορά των υλικών και (γ) τα έσοδα από τα υλικά.
Όσον αφορά τη λειτουργία των ΠΠ, η παρουσίαση αυτή αποτέλεσε εφαλτήριο για μια εκτενή συζήτηση σχετικά με τη διαμόρφωση της τριμερούς συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ιδιοκτήτης των ΠΠ), των Αναπτυξιακών Εταιρειών (οι οποίες έχουν την αρμοδιότητα λειτουργίας των ΠΠ έως το 2029 σύμφωνα με το Έργο LIFE IP Zero Waste Cyprus) και των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης (οι οποίοι από τον Ιούλιο 2024, βάσει της κείμενης νομοθεσίας, είναι αρμόδιοι για τη λειτουργία των ΠΠ). Στο πλαίσιο αυτό, καταγράφηκαν, μεταξύ άλλων, οι απόψεις και οι εισηγήσεις των συμμετεχόντων σχετικά με σημαντικά ζητήματα που άπτονται της διαχείρισης των συλλεγόμενων υλικών από τα Πράσινα Περίπτερα.
Από την άλλη πλευρά, αναφορικά με τη συλλογή και μεταφορά των υλικών, τα θέματα που συζητήθηκαν περιλάμβαναν τον προσδιορισμό του αρμόδιου φορέα, την κατανομή του κόστους μεταφοράς καθώς και τον καθορισμό του τελικού αποδέκτη για τη διαχείριση και επεξεργασία τους.
Τέλος, για το θέμα των εσόδων των υλικών, εξετάστηκε ο φορέας που θα αναλάβει τη διαχείριση των εσόδων και των τελών που προκύπτουν από τη διαδικασία διαχείρισης των ανακυκλώσιμων υλικών.
Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν τη σύνταξη ενός Πρότυπου Μνημονίου Συνεργασίας από το Τμήμα Περιβάλλοντος, το οποίο θα καθορίζει το γενικό πλαίσιο συνεργασίας. Το μνημόνιο αυτό θα είναι ευέλικτο, ώστε να επιδέχεται προσαρμογές για κάθε μεμονωμένη σχέση μεταξύ Αναπτυξιακής Εταιρείας και ΕΟΑ, ανάλογα με τον τρόπο διαχείρισης δημοτικών αποβλήτων που ακολουθείται σε κάθε Επαρχία. Παράλληλα, κρίνεται αναγκαία η περαιτέρω εξέταση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τις υποχρεώσεις του Συστήματος Συλλογικής Διαχείρισης Συσκευασιών σε σχέση με τη διαχείριση των υλικών που θα συλλέγονται στα Πράσινα Περίπτερα, καθώς αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη βιώσιμη λειτουργία του συστήματος αλλά και για την αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ Τοπικών Αρχών, Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης και Αναπτυξιακών Εταιρειών.
Εν κατακλείδι, το εργαστήριο ανέδειξε την αξία της συνεργασίας και της ανταλλαγής εμπειριών ως θεμέλιο για τη βιωσιμότητα της λειτουργίας των ΠΠ. Η ενεργή συμμετοχή των φορέων και οι στοχευμένες δράσεις θα αποτελέσουν το κλειδi για την εύρυθμη λειτουργίας τους.
Ενδεικτικό πλάνο Διαχείρισης συλλεχθέντων υλικών και Μνημόνιο Συναντίληψης
